Τι προβλέπει το κατατεθέν σ/ν για την αντιμετώπιση της αυθαίρετης δόμησης

Με το προς ψήφιση σχεδίου νόμου με τίτλο «Έλεγχος και προστασία του δομημένου περιβάλλοντος» θεσπίζεται νέο νομοθετικό πλαίσιο για την αντιμετώπιση της αυθαίρετης δόμησης και σε σχέση με τα ισχύοντα, εισάγονται οι ακόλουθες νέες ρυθμίσεις:

1.α. Προσδιορίζονται οι περιπτώσεις που δεν συνιστούν αυθαίρετη κατασκευή και δεν καταγράφονται ως παραβάσεις, καθώς και οι περιπτώσεις πολεοδομικών παραβάσεων, για τις οποίες εφεξής δεν επιβάλλονται ποινικές κυρώσεις.

β. Προβλέπεται η υποχρεωτική επισύναψη υπεύθυνης δήλωσης του ιδιοκτήτη και βεβαίωσης μηχανικού στις δικαιοπραξίες με αντικείμενο τη μεταβίβαση ή τη σύσταση εμπράγματου δικαιώματος σε ακίνητα ή και σε ακίνητο χωρίς κτίσμα.

Με κ.υ.α., εξειδικεύεται το περιεχόμενο των προαναφερόμενων εγγράφων, ενώ προβλέπεται η επιβολή κυρώσεων για όσους παραβαίνουν την κατά τα ανωτέρω υποχρέωση.

γ. Καταργούνται ισχύουσες διατάξεις που επιτρέπουν την κατ' εξαίρεση σύνδεση αυθαίρετων κτισμάτων με δίκτυα κοινής ωφελείας και παύουν να ισχύουν βεβαιώσεις ή αποφάσεις που έχουν εκδοθεί και δεν έχουν υλοποιηθεί.


2. Δημιουργείται και τηρείται στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας πλατφόρμα ορθοφωτοχαρτών, στην οποία τίθεται σε λειτουργία σύστημα τηλεσκοπικής περιοδικής χαρτογράφησης, μέσω του οποίου εντοπίζεται κάθε νέο κτίσμα εντός γηπέδου, εκτός σχεδίου πόλεως και εκτός ορίων οριοθετημένων οικισμών και ενημερώνεται σχετικά το Τοπικό Παρατηρητήριο. Τα επιμέρους θέματα εφαρμογής της ρύθμισης καθορίζονται με υπουργική απόφαση.

3.α. Για την υπαγωγή στις διατάξεις του υπό ψήφιση νόμου αυθαίρετων κατασκευών και αλλαγής χρήσεων, απαιτείται ο φέρων οργανισμός της αυθαίρετης κατασκευής να έχει εκτελεσθεί ή η αυθαίρετη αλλαγή χρήσης να έχει εγκατασταθεί πριν από τις 28/7/2011.

β. Καθορίζεται ο τρόπος απόδειξης του χρόνου κατασκευής αυθαίρετων κατασκευών ή αλλαγής χρήσεων.

γ. Προβλέπεται η κατάταξη των αυθαίρετων κατασκευών και των αλλαγών χρήσης που έχουν εγκατασταθεί πριν από τις 28/7/2011 στις ακόλουθες τρεις (3) κατηγορίες:

• αυθαίρετα που έχουν υπαχθεί σε προγενέστερους νόμους,
• αυθαίρετα για τα οποία δεν έχει ολοκληρωθεί η υπαγωγή στις διατάξεις των νόμων 3840/2010, 4014/2011 και 4178/2013. (Στις εν λόγω περιπτώσεις και εφόσον δεν έχει καταβληθεί το σύνολο ενιαίου ειδικού προστίμου, προβλέπεται ο συμψηφισμός αυτού με το οφειλόμενο πρόστιμο όπως υπολογίζεται με τις νέες διατάξεις. Καταβληθέντα ποσά που υπερβαίνουν το πρόστιμο με το νέο υπολογισμό δεν αναζητούνται, ενώ τυχόν υπολειπόμενο καταβάλλεται ως παράβολο υπέρ του Πράσινου Ταμείου),
• αυθαίρετα που δεν έχουν, μέχρι την έναρξη ισχύος του υπό ψήφιση νόμου, υπαχθεί σε καμία ρύθμιση αυθαιρέτων.

δ. Προσδιορίζονται οι περιπτώσεις αυθαίρετων κατασκευών και αλλαγών χρήσης που απαγορεύεται να υπαχθούν στις ρυθμίσεις που υπό ψήφιση νόμου.


4.α. Επανακαθορίζονται θέματα σχετικά με την ηλεκτρονική διαδικασία εντοπισμού, ελέγχου και καταγραφής αυθαιρέτων. Μεταξύ άλλων, ορίζεται ότι η υλοποίηση της περαιτέρω συμπλήρωσης του υφιστάμενου συστήματος υπαγωγής αυθαιρέτων μπορεί να ανατεθεί εν όλω ή εν μέρει σε φορέα που καθορίζεται με υπουργική απόφαση.

β. Με κ.υ.α., καθορίζεται ποσοστό επί του βεβαιωθέντος στην αρμόδια οικονομική υπηρεσία προστίμου, για κάθε βεβαίωση προστίμου αυθαίρετης κατασκευής ή αλλαγής χρήσης, που αφορά στην τεχνική λειτουργία και ανάπτυξη του πληροφοριακού συστήματος και τη διενέργεια ελέγχων από τους Ελεγκτές Δόμησης. Το ποσό αυτό καταβάλλεται πλέον του υπολογιζόμενου παραβόλου και ειδικού προστίμου και δεν μπορεί να υπερβαίνει το 3% του συνολικού ποσού του παραβόλου που προβλέπεται ανά υπαγωγή στις διατάξεις του υπό ψήφιση νόμου.

5.α. Ο εντοπισμός των αυθαιρέτων διενεργείται από το Τοπικό Παρατηρητήριο αυτεπαγγέλτως, ύστερα από αξιολόγηση των στοιχείων που διαθέτει ή κατόπιν καταγγελίας, η δε διαπίστωση και ο χαρακτηρισμός αυθαιρέτου γίνεται ύστερα από αυτοψία δύο Ελεγκτών Δόμησης, κατά τα ειδικότερα οριζόμενα.

β. Παρέχεται έκπτωση 30% επί του προστίμου ανέγερσης, στην περίπτωση που ο ενδιαφερόμενος αντί προσφυγής, αποδεχθεί την έκθεση αυτοψίας εντός της οριζόμενης προθεσμίας.

6. Καθορίζεται εκ νέου ο τρόπος υπολογισμού των προστίμων ανέγερσης και διατήρησης αυθαιρέτων καθώς και των ποινικών κυρώσεων που επιβάλλονται για αυθαίρετες κατασκευές και αλλαγές χρήσης που εγκαθίστανται μετά την 28/7/2011, καθώς και για αυτές που έχουν πραγματοποιηθεί πριν την εν λόγω ημερομηνία αλλά δεν έχουν υπαχθεί σε διατάξεις περί αναστολής επιβολής κυρώσεων. Ειδικότερα:

α. Το πρόστιμο ανέγερσης είναι ίσο με την αξία του αυθαιρέτου (100%), πολλαπλασιαζόμενη με συντελεστή 1,00 για όλες τις περιπτώσεις αυθαιρέτων, πλην εκείνων που βρίσκονται στις ρητά οριζόμενες προστατευόμενες περιοχές, όπου ο συγκεκριμένος συντελεστής ορίζεται σε 1,20. (Σήμερα, σύμφωνα με το Ν.4178/2013 το εν λόγω πρόστιμο ισούται με το 30% της αξίας του ακινήτου).

β. Το πρόστιμο διατήρησης είναι ίσο με το 50% του προστίμου ανέγερσης, όπως αυτό επανακαθορίζεται με τις νέες διατάξεις, και καταβάλλεται από το χρόνο σύνταξης της έκθεσης αυτοψίας και για κάθε συνεχόμενο χρόνο μέχρι την κατεδάφιση ή τη νομιμοποίηση του. (Σήμερα, το εν λόγω πρόστιμο ισούται με το 5% του προστίμου ανέγερσης όπως καθοριζόταν στο Ν.4178/2013).

γ. Ορίζεται στο ποσό των 250 ευρώ και 100 ευρώ αντίστοιχα, το ελάχιστο ύψος των προστίμων ανέγερσης και διατήρησης αυθαιρέτων.

δ. Για τις ήσσονος σημασίας πολεοδομικές παραβάσεις οι κυρώσεις είναι μόνο διοικητικές και επιβάλλονται μειωμένα πρόστιμα ανέγερσης και διατήρησης αυθαιρέτων, κατά τα ειδικότερα οριζόμενα.

ε. Επανακαθορίζεται η διαδικασία κατεδάφισης και απομάκρυνσης αυθαιρέτων (άμεση κατεδάφιση ή κατεδάφιση με διαδικασία). Σε κάθε Περιφερειακό Παρατηρητήριο, τηρείται μητρώο ιδιωτικών επιχειρήσεων που δύνανται νε εκτελούν αποφάσεις κατεδάφισης. Στις επιχειρήσεις που αρνούνται να συνδράμουν στη διαδικασία κατεδάφισης (σύναψη συμβάσεων) επιβάλλεται πρόστιμο που κυμαίνεται από 6 χιλ έως 10 χιλ ευρώ.

Προβλέπονται ποινικές κυρώσεις (ποινές φυλάκισης και χρηματικές ποινές) σε όσους συμμετέχουν στην ανέγερση αυθαίρετης κατασκευής ή την εγκατάσταση αυθαίρετης αλλαγής χρήσης.

στ. Τα πρόστιμα βεβαιώνονται με απόφαση του Προϊσταμένου του Τοπικού Παρατηρητηρίου, εντός της οριζόμενης προθεσμίας.

Παρέχεται η δυνατότητα καταβολής του προστίμου σε δόσεις από τον υπόχρεο καθώς και έκπτωση 30% εάν το πρόστιμο εξοφληθεί εντός της οριζόμενης προθεσμίας.

Από τα επιβαλλόμενα πρόστιμα ανέγερσης και διατήρησης αυθαιρέτων, ποσοστό 25% αποδίδεται στην οικεία Περιφέρεια, ποσοστό 25% στον οικείο δήμο και ποσοστό 50% αποδίδεται στο Πράσινο Ταμείο. (Κατά τα ισχύοντα, τα ποσά αυτά εισπράττονται υπέρ του Δημοσίου, με δυνατότητα απόδοσης ποσοστού αυτών στο Πράσινο Ταμείο, με κ.υ.α. η οποία δεν έχει εκδοθεί).

Τα θέματα σχετικά με τη διαδικασία απόδοσης των προστίμων στους δικαιούχους φορείς καθορίζονται με υπουργική απόφαση. 

7. Εισάγονται νέες ρυθμίσεις για την αντιμετώπιση των αυθαιρέτων που έχουν συντελεστεί πριν από τις 28/7/2011 και ειδικότερα:

α. Οι εν λόγω αυθαίρετες κατασκευές και αλλαγές χρήσεις ταξινομούνται σε πέντε (5) κατηγορίες ανάλογα με τον ειδικότερο τρόπο τακτοποίησης (οριστική εξαίρεση από κατεδάφιση ή μη, αναστολή επιβολής κυρώσεων ή μη, καταβολή παραβόλου ή/και ειδικού προστίμου).

β. Επανακαθορίζονται τα δικαιολογητικά που απαιτούνται για την υπαγωγή αυθαιρέτων στις προτεινόμενες διατάξεις. Μεταξύ άλλων, μειώνεται σημαντικά το ύψος του παραβόλου που εισπράττεται υπέρ του Ελληνικού Δημοσίου, για τις περισσότερες κατηγορίες υπαγωγής αυθαιρέτων στο νόμο.

γ. Επανακαθορίζεται, επίσης, ο τρόπος υπολογισμού του ενιαίου ειδικού προστίμου αυθαίρετης κατασκευής ή χρήσης, το οποίο υπολογίζεται εφεξής με βάση το εμβαδόν της επί την τιμή ζώνης σύμφωνα με το σύστημα αντικειμενικών αξιών της 20/1/2016, πολλαπλασιαζόμενο με τους οριζόμενους συντελεστές.

δ. Παρέχεται πρόσθετη έκπτωση 20% επί του ενιαίου ειδικού προστίμου για συγκεκριμένες κατηγορίες αυθαιρέτων (αυθαίρετα περιόδου από 1/1/1983 - 1/1/1993).

ε. Επανακαθορίζεται ο τρόπος εξόφλησης του ενιαίου ειδικού προστίμου (δυνατότητα καταβολής σε 80 μηνιαίες δόσεις).

στ. Προβλέπονται εκπτώσεις του ειδικού προστίμου ή προσαυξήσεις αυτού, κυμαινόμενες από 10% έως 20%, ανάλογα με την έγκαιρη ή μη υπαγωγή των ενδιαφερόμενων στο νόμο. Επίσης, παρέχονται εκπτώσεις που κυμαίνονται σε ποσοστό από 30% έως 60%, ανάλογα με την ολοκλήρωση συγκεκριμένων εργασιών (στατική ενίσχυση, ενεργειακή αναβάθμιση).

ζ. Προσδιορίζονται εκ νέου οι απαιτούμενες προϋποθέσεις (π.χ. κριτήριο εισοδήματος) για την παροχή εκπτώσεων επί του ενιαίου ειδικού προστίμου ή την αναστολή καταβολής δόσεων, όσον αφορά σε υπόχρεους που ανήκουν σε ειδικές ομάδες πληθυσμού (Α.μεΑ., δικαιούχοι Κοινωνικού Εισοδήματος Αλληλεγγύης κ.λπ.).

η. Ρυθμίζονται εκ νέου θέματα σχετικά με τη δυνατότητα και τον τρόπο συμψηφισμού καταβληθέντων ποσών από πρόστιμα ανέγερσης και διατήρησης αυθαιρέτων με το ποσό του ενιαίου ειδικού προστίμου.

θ. Επανακαθορίζονται θέματα αναφορικά με:

• την αναστολή επιβολής κυρώσεων και είσπραξης προστίμων. Μεταξύ άλλων, επαναλαμβάνονται ισχύουσες ρυθμίσεις σχετικά με την αναδρομική απαλλαγή (8/8/2013) από την καταβολή ασφαλιστικών εισφορών και οποιαδήποτε άλλου φόρου, τέλους, προστίμου κ.λπ. αυθαίρετων που εξαιρούνται από την επιβολή κυρώσεων,
• το καθεστώς υπαγωγής αυθαιρέτων για τα οποία εκδίδεται άδεια νομιμοποίησης ή κατεδάφισης,
• τον καθορισμό τιμής ζώνης ακινήτων, στις περιπτώσεις που δεν έχει καθοριστεί τιμή ζώνης με βάση το σύστημα αντικειμενικών αξιών.

Πηγή: e-forologia.gr