Πώς θα ενεργοποιηθεί το μέτρο "Επενδύσεις αποκατάστασης ζημιών σε γεωργικές εκμεταλλεύσεις" από τον ΕΛΓΑ

Μέσω του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης 2014-2020 πρόκειται να ανταπεξέλθει ο ΕΛΓΑ στο μεγάλο φόρτο της αποκατάστασης των ζημιών που έχουν προκαλέσει τα καιρικά φαινόμενα κατά τη διάρκεια του 2016. Υπολογίζεται ότι οι απώλειες στην παραγωγή φέτος ξεπερνούν τα 70 εκατ. ευρώ και καλύπτονται μέσω του προϋπολογισμού του Οργανισμού. Υπάρχουν, όμως, απώλειες φυτικού και παραγωγικού κεφαλαίου (δέντρα, θερμοκήπια, αποθήκες, στάβλοι) οι οποίες δεν καλύπτονται από τον κανονισμό του ΕΛΓΑ και εν μέρει καλύπτονται, όπως κάθε χρόνο από τα ΠΣΕΑ. Φέτος, ο προϋπολογισμός των εθνικών ενισχύσεων για τα ΠΣΕΑ είναι 16 εκατ. ευρώ, όπως έχει πει ο ίδιος ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης, Βαγγέλης Αποστόλου, από το βήμα της Βουλής. Για να καλυφθούν ζημιές, όπως οι φετινές, σε υποδομές και παραγωγικό δυναμικό, εγκαταστάσεις, δενδρώνες, αντιχαλαζικά δίχτυα κ.ά., που φτάνουν σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις στα 55 εκατ. ευρώ, θα πρέπει να αξιοποιηθούν τα κονδύλια του ΠΑΑ. Ήδη έχει προβλεφθεί από την πρόταση που κατέθεσε η Ελλάδα προς την Κομισιόν ότι για την υλοποίηση του Μέτρου "Επενδύσεις αποκατάστασης ζημιών σε γεωργικές εκμεταλλεύσεις" ενδιάμεσος φορέας θα είναι ο ΕΛΓΑ, ο οποίος αυτές τις μέρες έχει προχωρήσει στις απαραίτητες ενέργειες για την ενεργοποίησή του. Παράλληλα, από την πλευρά του υπουργείου και του ΟΠΕΚΕΠΕ έχουν ενεργοποιηθεί μέτρα που αφορούν την αποκατάσταση σε δημόσιες υποδομές, όπως αγροτικούς δρόμους, εγγειοβελτιωτικά έργα κ.ά.

Το εν λόγω μέτρο περιλαμβάνει το υπομέτρο "στήριξη για επενδύσεις για την αποκατάσταση της γεωργικής γης και του παραγωγικού δυναμικού που έχει πληγεί από φυσικές καταστροφές, από αντίξοες κλιματικές συνθήκες και από καταστροφικά συμβάντα" και η περιγραφή του στο φάκελο που εγκρίθηκε από την Κομισιόν αναφέρει τα εξής:

"Οι ζημιές που προκαλούνται στη γεωργία από φυσικές καταστροφές και δυσμενή καιρικά φαινόμενα ή κλιματικά γεγονότα κλονίζουν την οικονομία των παραγωγών, οι οποίοι δεν έχουν τη δυνατότητα να αντιμετωπίσουν τις δαπάνες αποκατάστασής τους και να συνεχίσουν ομαλά την παραγωγική τους δραστηριότητα.

Οι ενισχύσεις διασφαλίζουν τη δυνατότητα των γεωργών και των κτηνοτρόφων που επλήγησαν να ανασυστήσουν τις εκμεταλλεύσεις τους και να παραμείνουν στις αγροτικές περιοχές της χώρας, συνεχίζοντας την οικονομική τους δραστηριότητα.

Είδος στήριξης
H ενίσχυση χορηγείται με τη μορφή επιχορήγησης και το ύψος της υπολογίζεται, ως ποσοστό των επιλέξιμων δαπανών. Η ενίσχυση χορηγείται απευθείας στο δικαιούχο γεωργό ή σε ομάδα ή οργάνωση παραγωγών της οποίας είναι μέλος ή σε περίπτωση που δικαιούχος είναι δημόσιος φορέας, στο φορέα υλοποίησης των μέτρων αποκατάστασης.

Δικαιούχοι
Δικαιούχοι κρίνονται φυσικά ή νομικά πρόσωπα με την ιδιότητα του ενεργού γεωργού, σύμφωνα με το εθνικό θεσμικό πλαίσιο ή σε ομάδες γεωργών (όπως ομάδες παραγωγών, οργανώσεις παραγωγών, συλλογικές αγροτικές οργανώσεις, σύμφωνα με το Ν. 4015/2011/210Α/21.09.2011, όπως κάθε φορά ισχύει).

Η στήριξη μπορεί επίσης να χορηγείται σε δημόσιους φορείς, όταν αποδεικνύεται σύνδεση μεταξύ των επενδύσεων, που πραγματοποιούνται από τους εν λόγω φορείς και του γεωργικού παραγωγικού δυναμικού. Ενδεικτικά αναφέρονται οι Οργανισμοί Εγγείων Βελτιώσεων (ΟΕΒ), που συστάθηκαν βάσει του Ν.Δ. 3881/1958 (ΦΕΚ 181Α/1958).

Επιλέξιμες δαπάνες
Η αποκατάσταση των ζημιών αναφέρεται σε κάλυψη δαπανών της επένδυσης με στόχο την υποβοήθηση των παραγωγών για την ανασύσταση του ζημιωμένου κεφαλαίου (φυτικό, ζωικό, πάγιο) και στον εξοπλισμό των γεωργικών & κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων τους ή των δημόσιων υποδομών εφόσον έχουν άμεση σχέση με το παραγωγικό δυναμικό, όπως δαπάνες για:

ι) την αποκατάσταση κτιριακών εγκαταστάσεων και μηχανημάτων που έχουν πληγεί από φυσικές καταστροφές ή την αγορά νέων μηχανημάτων,

ιι) την ανασύσταση φυτικού και ζωικού παραγωγικού δυναμικού, που έχει πληγεί από φυσικές καταστροφές ή καταστροφικά γεγονότα, με εξαίρεση την αγορά ετήσιων φυτών και

ιιι) την αποκατάσταση των υποδομών για τη διατήρηση του παραγωγικού δυναμικού.

Σε περίπτωση αποκατάστασης υφιστάμενης αρδευτικής εγκατάστασης θα πρέπει να ληφθούν υπόψη τα σχετικά με την επένδυση που προβλέπονται στο άρθρο 46 του Καν. 1305/2013.

Οι επιλέξιμες κατηγορίες δαπανών καθώς και τα σχετικά κόστη ανασύστασης προσδιορίζονται σε Πίνακες απλοποιημένου Κόστους.

Δεν είναι επιλέξιμες οι δαπάνες που αναφέρονται στο άρθρο 69 παρ. 3 του Καν. (ΕΕ) 1303/2013 και άρθρο 45 παρ. 3 του Καν. (ΕΕ) 1305/2013 καθώς επίσης και:

• απώλεια εισοδήματος που προκλήθηκε από τις ανωτέρω ζημιές,
• ζημιές, οι οποίες καλύπτονται ασφαλιστικά από τον ΕΛ.Γ.Α., καθώς και ζημιές που κατά τους γενικούς και ειδικούς όρους των Κανονισμών Ασφάλισης των διαφόρων ασφαλιστικών φορέων όταν υπάρξουν, η ζημία αυτή αποζημιώνεται.
• ζημιές οι οποίες αφορούν σε: αυτοκίνητα οχήματα που υποχρεούνται στην ασφάλιση της αστικής ευθύνης, σύμφωνα με τα αναγραφόμενα στο Νόμο 489/1976 όπως ισχύει σήμερα, εκμεταλλεύσεις που έχουν εγκαταλειφθεί ή δεν έχουν το χαρακτήρα συστηματικής εκμετάλλευσης, εκμεταλλεύσεις εκτροφής σαλιγκαριών, σε σηροτροφικές επιχειρήσεις, σε επιχειρήσεις μανιταριών, σε επιχειρήσεις γουνοφόρων ζώων, σε ιπποστάσια ίππων αθλήσεων και ιπποφορβεία, σε κυνοτροφεία, σε εκμεταλλεύσεις ειδών άγριας πανίδας, σε εκτροφεία θηραμάτων για βρώση, αναψυχή ή αθλητισμό, σε πάρκα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, ζωικό κεφάλαιο ή ζωική παραγωγή εκμεταλλεύσεων που διατηρούν ζώα, τα οποία έχουν ηλικία μεγαλύτερη της παραδεκτά παραγωγικής ζωής.

Κατά τα λοιπά και όπου δε ισχύουν σχετικές παρεκκλίσεις βάσει του Καν. 1305/2013, ισχύουν τα αναφερόμενα στο άρθρο 65 του Καν. 1303/2013.

Όροι επιλεξιμότητας
Επιτρέπεται η καταβολή ενισχύσεων για αποκατάσταση ζημιών στα μέσα παραγωγής όταν συντρέχουν αθροιστικά τα παρακάτω:

• Η εκμετάλλευση είναι καθόλα νόμιμη, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, και προκειμένου για νομικά πρόσωπα να λειτουργεί τουλάχιστον ένα έτος με οικονομικά αποτελέσματα.
• Οι ζημιές προκαλούνται από φυσικές καταστροφές, δυσμενή κλιματικά φαινόμενα και καταστροφικά συμβάντα, βάσει επίσημων μετεωρολογικών δεδομένων, εργαστηριακών αποτελεσμάτων, κτηνιατρικών ή γεωπονικών εκτιμήσεων, κ.λπ., κατά περίπτωση και υπόκεινται στην επίσημη αναγνώριση του ΥπΑΤ ότι σημειώθηκε φυσική καταστροφή και ότι η καταστροφή ή τα μέτρα που ελήφθησαν σύμφωνα με την οδηγία 2000/29/ΕΚ του Συμβουλίου για την εξάλειψη ή συγκράτηση μιας φυτικής ασθένειας ή προσβολής από παράσιτα έχει προκαλέσει καταστροφή σε 30% των ειδών της ευρύτερης περιοχής (Νομού - νυν Περιφερειακής Ενότητας), με βάση τα επίσημα στοιχεία της Χώρας (σε επίπεδο Περιφερειακής Ενότητας).
• Το επίπεδο των ζημιών, που οφείλονται στις προαναφερόμενες δυσμενείς καιρικές συνθήκες ή έκτακτα γεγονότα, να ξεπερνά το 30% των ομοειδών ειδών και σε επίπεδο παραγωγού.
• Οι δημόσιες αρχές αποδεικνύουν ότι οι επενδύσεις που υλοποιούν συνδέονται με το παραγωγικό δυναμικό μιας περιοχής.

Δεν χορηγείται ενίσχυση κατά παράβαση απαγορεύσεων ή περιορισμών που ορίζονται στον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1308/2013, ακόμη και όταν οι εν λόγω απαγορεύσεις και περιορισμοί αφορούν μόνο την ενωσιακή στήριξη που παρέχεται βάσει του εν λόγω κανονισμού ή κατά παράβαση απαγορεύσεων ή περιορισμών του εθνικού θεσμικού πλαισίου.

Αρχές σχετικά με τον καθορισμό των κριτηρίων επιλογής

Οι βασικές αρχές των κριτηρίων επιλογής αφορούν σε:

• επιπτώσεις στην ευρύτερη οικονομία της περιοχής, με προτεραιότητα σε ζημιές σε προϊόντα που αφορούν σε τομείς που επηρεάζουν την ευρύτερη οικονομία της περιοχής (π.χ. μονοκαλλιέργεια-μαστίχα Χίου).
• ύψος ζημιάς, με προτεραιότητα το μεγαλύτερο ποσοστό ζημιάς, βάσει εκτιμήσεων.
• αξία του γεωργικού δυναμικού, με προτεραιότητα στις ζημιές παγίου κεφαλαίου & εξοπλισμού.
• επαγγελματία αγρότη, όπως αυτός ορίζεται από την εθνική νομοθεσία.

• επιπολασμό της ασθένειας σε μια περιοχή.
• επιπτώσεις στη Δημόσια Υγεία.

Επιπλέον στην περίπτωση που δικαιούχος της ενίσχυσης είναι δημόσια υπηρεσία, η οποία αναθέτει το έργο και μπορεί να χαρακτηριστεί ως αναθέτουσα αρχή, ισχύει η σχετική νομοθεσία για τις δημόσιες συμβάσεις.

(Ισχύοντα) ποσά και ποσοστά στήριξης
Λαμβάνοντας υπόψη τη δυσκολία άμεσης και ταχείας αναπροσαρμογής της γεωργικής επιχείρησης από τις ζημιές τις οποίες έχει υποστεί από φυσικά φαινόμενα, δυσμενείς καιρικές συνθήκες και καταστροφικά γεγονότα, έτσι ώστε να ανταποκριθεί στις ανάγκες της αγοράς, λόγω και των φυσικών βιολογικών διαδικασιών το ποσοστό στήριξης ανέρχεται στο 100 % του ποσού των επιλέξιμων επενδυτικών δαπανών για πράξεις αποκατάστασης του παραγωγικού δυναμικού, που έχει πληγεί από φυσικές καταστροφές και καταστροφικά συμβάντα."

Προϋποθέσεις και υποχρεώσεις από την πλευρά του ΕΛΓΑ
Στη συνέχεια, στο έγγραφο που υπέβαλε το ελληνικό υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης το 2015, περιλαμβάνονται οι προϋποθέσεις και οι υποχρεώσεις από την πλευρά του ΕΛΓΑ:

α) Πραγματοποίηση επιτόπιων ελέγχων στο 100% των Δικαιούχων για τη καταγραφή πληροφοριών και στοιχείων για την αποκατάσταση ή πρόληψη από ζημιά από τον ΕΛΓΑ (Οργανισμός Ελληνικών Γεωργικών Ασφαλίσεων) γεγονός που εξασφαλίζει την επαλήθευση των όρων επιλεξιμότητας και την ορθή αξιολόγηση των αιτημάτων ενίσχυσης και κατά συνέπεια μειώνει σημαντικά το ποσοστό σφάλματος αντισταθμίζοντας τους αναφερόμενους κινδύνους. Ο δικαιούχος παραγωγός με Υπεύθυνη Δήλωση γνωρίζει στον ΕΛΓΑ εάν είναι ασφαλισμένος ή όχι σε Ιδιωτική Ασφαλιστική Εταιρεία. Εφόσον είναι ασφαλισμένος και σε άλλη εταιρεία, γίνεται αλληλογραφία με την εταιρεία για το θέμα και αναλόγως οριστικοποιείται το τελικό ποσό ενίσχυσης (δηλαδή στην περίπτωση που ο παραγωγός έχει λάβει ποσό από την ασφαλιστική για το ίδιο αίτιο, αφαιρείται το ποσό αυτό από το συνολικό ποσό της ενίσχυσης και του καταβάλεται το υπόλοιπο).

β) ο ΕΛΓΑ διαθέτει πίνακες τιμών απλοποιημένου κόστους για τις επιλέξιμες δαπάνες αποκατάστασης γεγονός που εξασφαλίζει το εύλογο κόστος των δαπανών. Όποια δαπάνη δεν καθορίζεται βάση του απλοποιημένου κόστους, θα αξιολογείται βάσει τιμολογίων αγοράς, με πλαφόν ανώτερης τιμής ώστε επίσης να εξασφαλίζεται το εύλογο κόστος,

γ) στην περίπτωση που δικαιούχος είναι Δημόσιος Οργανισμός, τότε η εκτέλεση των επενδύσεων αποκατάστασης ή πρόληψης θα γίνεται μέσω αναδόχων με τη διαδικασία δημοσίων συμβάσεων, βάσει της σχετικής ενωσιακής και κοινοτικής νομοθεσίας εξασφαλίζοντας τόσο το εύλογο κόστος και την νομιμότητα δαπανών, όσο και την ελεγξιμότητα και επαληθευσιμότητα των επενδύσεων.

δ) η χρήση πληροφοριακών συστημάτων για την εφαρμογή διασταυρωτικών ελέγχων, τόσο για το μετριασμό του κινδύνου υπεραντιστάθμισης όσο και των υπολοίπων κινδύνων. Ειδικά η χρήση του πληροφοριακού συστήματος καταγραφής του ΕΛΓΑ, όπου τηρείται αναλυτική καρτέλα ανά δικαιούχο ενισχύει σημαντικά την ελεγξιμότητα και επαληθευσιμότητα του Μέτρου. Στο εν λόγω ολοκληρωμένο πληροφοριακό σύστημα αποτυπώνεται η σχετική επιχειρησιακή λογική διαχείρισης ασφαλίσεων και αποζημιώσεων του Οργανισμού, σύμφωνα με όσα προβλέπονται στους νόμους, κανονισμούς και εγκυκλίους που διέπουν τις ασφαλιστικές διαδικασίες του ΕΛΓΑ.

Επίσης στο έγγραφο αναφέρεται ότι:
"Ως Ενδιάμεσος Φορέας Διαχείρισης ορίζεται ο ΕΛΓΑ με πολυετή εμπειρία σε θέματα αποκατάστασης και πρόληψης ζημιών από φυσικές καταστροφές. Ο Οργανισμός Ελληνικών Γεωργικών Ασφαλίσεων (ΕΛ.Γ.Α.) ιδρύθηκε με το Νόμο 1790/88, ο οποίος τροποποιήθηκε και συμπληρώθηκε με το Νόμο 3877/2010 (ΦΕΚ 160/Α/20.9.2010) και σκοπός και αρμοδιότητές του είναι η ασφάλιση της γεωργικής παραγωγής και του ζωικού κεφαλαίου των αγροτικών εκμεταλλεύσεων, η διενέργεια ερευνών σχετικών με τους φυσικούς κινδύνους στη γεωργία, καθώς και η οργάνωση και εφαρμογή προγραμμάτων ενεργητικής προστασίας των καλλιεργειών καθώς και η παρακολούθηση των ζημιών που προκαλούνται από θεομηνίες, δυσμενείς καιρικές συνθήκες, πυρκαγιές και άλλα έκτακτα γεγονότα στην παραγωγή και στο κεφάλαιο των αγροτικών εκμεταλλεύσεων. (...)

Τέλος, το συγκεκριμένο Μέτρο έχει εφαρμοστεί στη χώρα και κατά την περίοδο 2000-2006 (Μέτρο 6.5), με Φορέα Εφαρμογής τον ΕΛΓΑ και υπάρχει σημαντική εμπειρία και τεχνογνωσία, η οποία σε συνδυασμό με τις ανωτέρω ενέργειες μετριασμού των κινδύνων στην υλοποίηση του Μέτρου, θα συμβάλει στον περιορισμό του ποσοστού σφάλματος."

Πώς γίνεται η εκτίμηση ζημιάς στους δενδρώνες και στις μόνιμες καλλιέργειες
Ο ΕΛ.Γ.Α προκειμένου να προβεί σε εκτίμηση ζημιάς στο φυτικό κεφάλαιο, ελέγχει αν το καλλιεργούμενο είδος ευδοκιμεί στην περιοχή και αν η άσκηση της καλλιέργειας γίνεται σύμφωνα με τη γεωπονική επιστήμη. Στη συνέχεια λαμβάνουν χώρα οι παρακάτω διαδικασίες:

Α. ταυτοποίηση του δηλωθέντος αγροτεμαχίου

Β. διαπίστωση του ζημιογόνου αιτίου

Γ. μέτρηση των δένδρων κατ΄ είδος -συνολικός αριθμός δένδρων-, διαχωρισμός παραγωγικών - μη παραγωγικών δένδρων, καθώς και του αριθμού των ζημιωθέντων δένδρων (εκρίζωση, κοπή στη βάση του κορμού, κοπή πρωτογενών κλάδων κοπή δευτερογενών κλάδων)

Δ. υπολογισμός της μέσης παραγωγής ανά δένδρο, δηλαδή την «κατηγορία» της καλλιέργειας (αγροτεμαχίου), η οποία αποδίδει την κατάταξη της μέσης κατά δένδρο δυναμικότητας παραγωγής της καλλιεργητικής περιόδου.

Επιπρόσθετα και εφόσον χρειάζεται, εξετάζονται και αναγράφονται τυχόν παρατηρήσεις, αποτύπωση σε σχέδιο της εκμετάλλευσης και τυχόν επεξηγηματικές πληροφορίες των στοιχείων του πορίσματος.

Σημειώνουμε ότι τα σχετικά κόστη ανασύστασης/αποκατάστασης των ζημιών προσδιορίζονται από πίνακες απλοποιημένου κόστους.

Όσον αφορά στο πληροφοριακό σύστημα του ΕΛ.Γ.Α., σε αυτό τηρείται αναλυτική καρτέλα ανά δικαιούχο.

Ορισμοί
Δυσμενή κλιματικά φαινόμενα νοούνται καιρικές συνθήκες, όπως παγετός, καταιγίδες και χαλάζι, πάγος, έντονη βροχόπτωση ή σοβαρή ξηρασία, που μπορούν να εξομοιωθούν με φυσική καταστροφή.

Καταστροφικό συμβάν νοείται απρόβλεπτο συμβάν βιοτικής ή αβιοτικής φύσεως, οφειλόμενο σε ανθρώπινη δραστηριότητα, το οποίο οδηγεί σε σημαντικές διαταραχές των συστημάτων γεωργικής παραγωγής ή των δασικών δομών, προκαλώντας εν τέλει σημαντικές οικονομικές ζημιές στους τομείς της γεωργίας ή των δασών.

Φυσική καταστροφή νοείται φυσικό γεγονός βιοτικής ή αβιοτικής φύσεως που οδηγεί σε σημαντικές διαταραχές των συστημάτων γεωργικής παραγωγής ή των δασικών δομών, προκαλώντας εν τέλει σημαντικές οικονομικές ζημιές στους τομείς της γεωργίας ή των δασών

Ασθένειες ζώων νοούνται οι ασθένειες που περιλαμβάνονται στον κατάλογο ασθενειών των ζώων τον οποίον καταρτίζει ο Παγκόσμιος Οργανισμός για την Υγεία των Ζώων ή στο παράρτημα της απόφασης 2009/470/ΕΚ (1) του Συμβουλίου·

Περιβαλλοντικό συμβάν νοείται συγκεκριμένη περίπτωση ρύπανσης, μόλυνσης ή υποβάθμισης της ποιότητας του περιβάλλοντος που σχετίζεται με συγκεκριμένο γεγονός και με περιορισμένη γεωγραφική έκταση. Δεν καλύπτονται οι γενικοί περιβαλλοντικοί κίνδυνοι που δεν συνδέονται με συγκεκριμένο γεγονός, όπως η κλιματική αλλαγή ή ατμοσφαιρική ρύπανση.

Πηγή: Agro24.gr